Po długiej przerwie spowodowanej sytuacją pandemiczną w kraju, udało się zorganizować Doroczną Konferencję Gmin Górniczych w tradycyjnej stacjonarnej formie. W dniach 4-5 listopada w Hotelu Wilga w Ustroniu spotkali się przedstawiciele samorządów górniczych, środowisk naukowych oraz biznesowych. Przez dwa dni rozmawialiśmy o szeroko pojmowanym rynku pracy w perspektywie zmian zatrudnienia w sektorze górniczym oraz wielu aspektach transformacji polskiego górnictwa.
W pierwszym dniu gościliśmy takich znakomitych prelegentów jak: p. Stefanię Koczar-Sikorę -Zastępcę Dyrektora Departamentu Rozwoju Regionalnego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, p. Bernadetę Sojkę-Jany – Dyrektor Powiatowego Urzędu Pracy w Pszczynie, p. Ireneusza Burka – Prezesa Śląskiego Porozumienia Gospodarczego Śląsk.online oraz p. dr Ryszarda Marszowskiego z Głównego Instytutu Górnictwa.
Spotkanie rozpoczęliśmy od zapoznania się z Terytorialnym Planem Sprawiedliwej Transformacji Województwa Śląskiego, którego szczegóły omówiła p. Stefania Koczar-Sikora. Zwróciła uwagę na istotne elementy dla gmin górniczych, m.in. wskazując możliwe źródła pozyskiwania środków na zmiany związane z transformacją. Następnie przenieśliśmy dyskusję na obszar rynku pracy i kształcenia przyszłych pracowników.
Bardzo cennymi danymi podzieliła się z nami P. Bernadeta Sojka-Jany, ukazując aktualny stan potrzeb pracodawców, oczekiwań pracowników i trendów, które w przyszłości mogą utrudnić znalezienie pracownika. Niepokojący jest fakt niskiego przyrostu ludności, co może załamać rynek pracy, jeśli już dziś nie rozpoczniemy przeciwdziałać temu zjawisku. Pani Dyrektor PUP w Pszczynie wskazała, że na rynku aktywnych zawodowo są również osoby z niepełnosprawnościami, które są pełnowartościowymi pracownikami – często jedyna bariera przed zatrudnieniem ich, tkwi w nas samych. Najtrafniej tę sytuację przedstawia film zrealizowany przez portal pszczyna.tv “Dzięki pracy w urzędzie odzyskał sens życia.Poznajcie Arka”.
Po krótkiej refleksji przeszliśmy do tematu dualnego systemu kształcenia kadr z którym zapoznał nas p. Ireneusz Burek. Pan Prezes Śląskiego Porozumienia Gospodarczego Śląsk.online od dłuższego czasu pracuje nad Platformą Edukacyjną jako narzędziem łączącym Szkoły, Uczniów, Pracowników i Pracodawców. Platforma ma być miejscem w którym pracodawcy będą mogli znaleźć potencjalnego pracownika, pracownicy będą mogli znaleźć pracodawcę oraz uczeń będzie mógł znaleźć właściwą dla siebie ścieżkę rozwoju (nauki) znając potrzeby rynku pracy. Narzędzie to, ma być także pomocą dla doradców zawodowych, którzy korzystając z zawartych w nim treści będą mieli większą styczność z przedsiębiorcami i ich firmami.
Wszystkie powyższe rozważania mogą nie mieć racji bytu jeśli na szeroką skalę w procesy przemysłowe wprowadzi się automatyzację. W życiu codziennym coraz częściej posługujemy się wieloma udogodnieniami i należy zwrócić uwagę, jak procesy automatyzacji mogą w przyszłości zastąpić pracę ludzkich rąk. Z tematem tym zapoznał nas p. dr Ryszard Marszowski z Głównego Instytutu Górnictwa, który uważa, że proces automatyzacji jest już współistniejącym wobec już zdefiniowanych wyzwań, wynikających ze zmiany demograficznej i klimatycznej[…], że tradycyjna gospodarka zdeterminowana industrializacją będzie zanikać. Proces automatyzacji ma nas uczynić mniej zapracowanymi i skierować nasze działania w kierunku korzystania w pełni z dobrodziejstw życia. Czy tak będzie? Czy jest możliwe całkowite zastąpienie człowieka przez maszynę? Na zakończenie swojego wystąpienia P. Marszowski postawił pytanie – Wybór przyszłości – zmierzch górnictwa czy nowe otwarcie? Zastanawiające jest jakie może być nowe otwarcie dla wygaszanego górnictwa. Czy górnictwo kosmiczne i wydobywanie cennych kruszców z asteroid jest przyszłością? Temat wydał się bardzo abstrakcyjny, jednak jak przytoczył p. dr Ryszard Marszowski już dzisiaj są firmy, które w tym kierunku podążają.
Drugiego dnia zaszczycili nas swoją obecnością: p.prof. Jerzy Buzek – Członek Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii (ITRE) Parlamentu Europejskiego, p. Poseł Krzysztof Gadowski – Przewodniczący Podkomisji Stałej ds. Sprawiedliwej Transformacji, p. prof. Stanisław Prusek – Dyrektor Głównego Instytutu Górnictwa, p. Andrzej Zabiegliński – Wiceprezes Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, p. dr Jan Bondaruk – Dyrektor Głównego Instytutu Górnictwa ds. Inżynierii Środowiska, p. Piotr Toś i p. Artur Dyczko z Głównego Instytutu Górnictwa.
Spotkanie w drugim dniu Dorocznej Konferencji Gmin Górniczych rozpoczął swoją przemową p. prof. Jerzy Buzek. Pan Premier wspomniał jaką szansą dla regionów górniczych może być Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, ale zaznaczył, że należy w planowaniu inwestycji uwzględnić również dwa pozostałe filary Mechanizmu Sprawiedliwej Transformacji (systemu w ramach program Invest EU oraz systemu pożyczek z EBI). Mało wykorzystywaną szansą jest dzisiaj partnerstwo publiczno-prawne. Jeśli uwzględnić by te formy w projektowaniu zmian transformacyjnych, można by osiągnąć dużo większy efekt zakładanych zmian. Z tymi słowami nie można się nie zgodzić. Pozostaje tylko pytanie jak to wszystko zrobić?
Pewnymi rozwiązaniami, już sprawdzonymi, podzielił się z uczestnikami p. Andrzej Zabiegliński. KSSE bardzo aktywnie uczestniczy w wielu procesach odzyskiwania terenów poprzemysłowych, nadawaniu im nowych funkcji i zagospodarowaniu terenów w perspektywie przyszłego ich wykorzystania. Kluczowym elementem każdej podjętej działalności jest wyznaczenie modelu postępowania. Pan Zabiegliński zaprezentował opracowaną drogę 7 kroków: 1. moment decyzji o zamknięciu zakładu, 2. dobór partnerstwa do dalszych działań rewitalizacyjnych, 3. podpisanie porozumienia przez interesariuszy, 4. wypracowanie i przyjęcie wspólnej koncepcji rewitalizacji przez członków Porozumienia, 5. definicja podzadań, opracowanie dokumentacji technicznej, 6. powołanie Zarządzającego projektem rewitalizacyjnym, 7. realizacja projektu rewitalizacyjnego, ewaluacja. Schemat działania sprawdził się w przypadku zagospodarowania terenów po KWK Krupiński, znajdujących się na terenie gminy Suszec. W całym procesie przekształcania terenów pogórniczych szalenie ważne jest szukanie szerokich koalicji, planowania nie tylko tu i teraz, ale w perspektywie wybiegania w przyszłość. Nie na każdej hałdzie musi być stok saneczkowy i nie z każdego szybu należy robić muzeum – mówił p. Andrzej Zabiegliński. W procesie planowania ważne jest uwzględnianie nowych technologii, źródeł energii odnawialnej itp.
Kierunki w jakich można prowadzić proces rewitalizacji terenów poprzemysłowych są ograniczone. Często tereny te są naznaczone swoim wcześniejszym użytkowaniem. W tej kwestii z pomocą przychodzi Główny Instytut Górnictwa, którego jednym z wielu zadań jest badanie terenów poprzemysłowych pod wieloma aspektami. Pan dr Jan Bondaruk zapoznał nas z Systemem Zarządzania Terenami Pogórniczymi na terenie Województwa Śląskiego OPI TPP 2.0. Celem tej e-usługi jest dostarczenie w atrakcyjnej formie bogatego zasobu informacji o terenach pogórniczych na terenie Województwa Śląskiego, wspierając proces ich ponownego zagospodarowania. Baza danych o terenach pogórniczych obejmuje zestaw kilkudziesięciu rodzajów danych charakteryzujących tereny pogórnicze pod kątem możliwości ich ponownego wykorzystania na cele gospodarcze i społeczne. Główny Instytut Górnictwa prowadzi również wiele projektów mających na celu zbadanie terenów poprzemysłowych takich jak: TERDUMP (ocena emisji z termicznie czynnych hałd w rejonach przygranicznych), LOCAL (wykorzystanie wód kopalnianych jako źródła ciepła do ogrzania budynków mieszkalnych i obiektów usługowych), RECPP (mapowanie infrastruktury w celu dostarczenia KE wiedzy na temat potencjału i możliwości wykorzystania infrastruktury elektrowni węglowych w UE), RECOVERY (odtworzenie zdegradowanych i przekształconych ekosystemów na terenach pogórniczych), czy współpraca w ramach programu LIFE, którego celem jest opracowanie skoordynowanego systemu adaptacji do zmian klimatycznych. Monitoring terenów pogórniczych jest bardzo istotny w kontekście przyszłego powtórnego, bezpiecznego zagospodarowania tej przestrzeni.
Działaniom prowadzonym w kierunku transformacji regionów węglowych w Polsce przygląda się Sejmowa Podkomisja Stała ds. Sprawiedliwej Transformacji, która analizuje przedsięwzięcia prowadzone w kraju przez różne instytucje i organizacje. Komisja działa od grudnia 2020 roku. Przewodniczącym Podkomisji jest p. Poseł Krzysztof Gadowski, który w trakcie naszej konferencji w skrócie przedstawił nam zakres prac komisji oraz planowane zagadnienia do poruszenia. Najbliższe posiedzenie podkomisji planowane jest w formie wyjazdowej w Jastrzębiu-Zdroju, gdzie omawiany będzie przykład niedawno zamkniętej kopalni Jas-Mos.
Dodatkowym tematem podjętym podczas Dorocznej Konferencji Gmin Górniczych, nie związanym bezpośrednio z transformacją sektora górniczego, była debata o cyberbezpieczeństwie gmin górniczych. Po krótkim wstępie p. prof. Stanisława Pruska, Dyrektora Głównego Instytutu Górnictwa z tematem zapoznał nas p. Piotr Toś i p. Artur Dyczko. W dzisiejszych czasach, gdzie coraz bardziej nasze życie przenosi się w wirtualną przestrzeń, kluczowym wydaje się dobre zabezpieczenie naszych danych w cyberprzestrzeni. Celowym okazuje się wypracowanie ścieżki reagowania na cyberataki, szczególnie w ujęciu danych przetwarzanych przez urzędy gmin czy miast.
Tym tematem zakończyliśmy dwudniową konferencję.
O konferencji można również poczytać na nettg.pl.
Krótką relację telewizji TVT można obejrzeć w RAPORCIE.
