27-28 stycznia 2020r. w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach odbyła się konferencja “W kierunku zielonej gospodarki”, zorganizowana przez Marszałka Województwa Ślaskiego pan Jakuba Chełstowskiego. Jednym z głównych gości była pani komisarz UE ds. polityki spójności i reform Elisa Ferreira. Przedstawiła ona Mechanizm Sprawiedliwej Transformacji. Przez dwa dni dyskutowano o przyszłości Europy, regionów górniczych w odniesieniu do koniecznych zmian związanych z zieloną gospodarką. W konferencji, obok komisarz Elisy Ferreiry, uczestniczyli przedstawiciele strony rządowej, samorządowcy, eksperci i przedstawiciele europejskich regionów górniczych.
Komisarz Elisa Ferreira podkreślała, że z planowanej kwoty 7,5 mld euro w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji do Polski ma trafić 2 mld euro.
Poza Funduszem Sprawiedliwej Transformacji KE przewiduje, że w ramach InvestEU, czyli funduszu do pobudzania inwestycji w UE powstanie specjalny program sprawiedliwej transformacji, aby “zmobilizować” do 45 mld euro. Ponadto z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym ma być utworzony mechanizm publicznych pożyczek, który ma wygenerować kolejne 25-30 mld euro inwestycji.
„Jesteśmy zjednoczeni wobec wyzwań i powinniśmy zmieniać świat dla naszych dzieci i wnuków. Musimy minimalizować koszty społeczne i gospodarcze transformacji. Europa stoi dziś w przededniu nowej rewolucji przemysłowej, w której istotne miejsce zajmuje polityka klimatyczna. Transformacja wiąże się z kosztami, ale wymaga też zabezpieczenia dla ludzi, którzy pracują w przemyśle. Naszym zobowiązaniem jest wspieranie takich regionów jak Śląsk, bo one budowały siłę naszej gospodarki” – tłumaczyła Elisa Ferreira.
Głos w dyskusji o miejscu regionów górniczych w nowej rzeczywistości zabrał Marcin Połomski, Burmistrz Miasta Rydułtowy, członek Zarządu SGGP, przypominając że gminy górnicze to nie tylko Śląsk. To także Lubelszczyzna, Małopolska, Dolny Śląsk oraz Wielkopolska. Pan Burmistrz zwrócił również uwagę na konieczność zmian nie zapominając o małych gminach, które często niezauważane na tle dużych aglomeracji borykają się z problemami “okołogórniczymi” sami. Reformy trzeba zacząć od społeczeństwa, od edukacji mieszkańców, przedstawienia im nowych perspektyw, od uczciwego wyjaśnienia tematu. Sprawiedliwa transformacja będzie miała racje bytu jeżeli mieszkańcy będą przekonani o jej potrzebie jej przeprowadzenia i będą częścią tego procesu.
Mirosław Proppé, prezes Fundacji WWF Polska, która realizuje m.in. unijny program „Sprawiedliwa Transformacja w Europie Środkowej i Południowej” (Just Transition) zwrócił uwagę, że od 15 lat w Polsce brakuje uczciwej i otwartej debaty na temat strategii zmian dla sektora górniczego i energetycznego.
Kompleksowe podejście do rewitalizacji było kolejnym tematem odbywającej się konferencji. Wśród regionów górniczych są już takie miejsca, gdzie z transformacja sobie poradzono. Najlepszym przykładem pobudzenia gospodarki jest przykład miasta Żory, które w latach 90 doświadczyło zamknięcia kopalni. Waldemar Socha, Prezydent Żor przypomniał, że jego miasto musiało stawić czoła wyzwaniu transformacji jako jedno z pierwszych w regionie – po upadku kopalni i innych miejsc pracy w latach 90 bezrobocie w mieście osiągnęło prawie 30%. Dzięki ówczesnej decyzji o przyłączeniu się do powstającej Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej udało się przyciągnąć do miasta nowych inwestorów, dzięki czemu stopniowo powstawały nowe miejsca pracy, a problem bezrobocia praktycznie przestał istnieć w mieście. Jednocześnie władze miasta konsekwentnie dbały o to, by ludzie nie tylko chcieli pracować, ale także mieszkać w Żorach.
Podsumowując dwa dni pełne wymiany informacji i doświadczeń, poznaliśmy więcej szczegółów dotyczących Projektu Sprawiedliwej Transformacji, jednak dużo jeszcze niewiadomych. Pewna jest natomiast konieczność rozpoczęcia zmian w celu ochrony naszego środowiska, naszego zdrowia, osiągnięcia „lepszego jutra”.
