W piątek (17.02.2023) w Jastrzębiu-Zdroju odbyło się spotkanie Włodarzy gmin górniczych z Premierem Jerzym Buzkiem, Wicemarszałek Województwa Śląskiego Anną Jedynak, Dyrektor Departamentu Rozwoju i Transformacji Regionu Małgorzatą Staś, Przewodniczącym Podkomisji stałej do spraw Sprawiedliwej Transformacji posłem Krzysztofem Gadowskim.

Zarząd Województwa Śląskiego przyjął już harmonogram naborów. Początkiem kwietnia mają zostać ogłoszone pierwsze konkursy na środki europejskie w Województwie Śląskim. Długie miesiące przygotowywania dokumentów i negocjacji pozwoliły zdobyć sporo wiedzy na temat środków dedykowanych regionom górniczym na transformację. Jak zauważyła Prezydent Jastrzębia-Zdroju, Anna Hetman czasu na wykorzystanie środków jest bardzo mało, obaw pozostało kilka – od kwestii własnościowych terenów pogórniczych, poprzez przepisy prawa nie uwzględniających specyfiki terenów pogóniczych
i ich przekształcania, kończąc na konieczności sfinansowania wkładu własnego przy realizowanym projekcie.

Jednym z elementów, który trudno wyegzekwować jest dopilnowanie, aby teren przejęty przez gminę był terenem przywróconym do pierwotnego stanu z przed rozpoczęcia eksploatacji, zgodnie z obowiązkiem rekultywacji gruntów po działalności górniczej. Jest to zapis, który nie jest stosowany lub realizowany powierzchownie. Przykładem pozornego uporządkowania gruntu jest Zabytkowa Kopalnia Ignacy w Rybniku. Prezydent Rybnika, Piotr Kuczera przytoczył historię wymiany ziemi pod planową instalacją strefy relaksu i placu zabaw dla dzieci. Wstępnie projekt opiewał na wymianę 0,5m nawierzchni. Finalnie skończyło się na wymianie 5 metrów i wielu nieprzyjemnościach, które zaistniały w trakcie przygotowania gruntu pod plac zabaw.

O złożoności problemu i trudnym dialogu ze Spółką Restrukturyzacji Kopalń podczas spotkania mówił m.in. Prezydent Bytomia, Mariusz Wołosz, wskazując trudności z jakimi na co dzień mierzy się Bytom. Pan Prezydent wspomniał również
o złej sytuacji finansowej samorządu i braku nadziei na poprawę w najbliższym czasie, wręcz wskazując, że stan ten będzie ulegał pogorszeniu. Wójt Marklowic, Tadeusz Chrószcz zwrócił uwagę, że istniejące zapisy prawa można korzystnie zastosować w odniesieniu do przekazywania terenów pogórniczych gminom, lecz zastanawiające jest dlaczego tego nikt nie stosuje.

Istotnym elementem dialogu między Państwem a Samorządem jest traktowanie gmin górniczych jako partnera dyskusji. Wójt Gminy Mszana, zauważył, że często argumenty Włodarzy są pomijane w debacie dotyczącej istotnych kwestii dla gmin. Póki nie zostanie zmienione to podejście nie będzie poczucia sprawiedliwości procesu transformacji.

Niepokojącą kwestią, starania się o wydanie nowej koncesji na złoże Żory-Warszowice podzielił się Wójt Pawłowic, Franciszek Dziendziel, zaniepokojony możliwością utraty środków z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji. Sytuacja dotyczy Jastrzębskiej Spółki Węglowej. W momencie udzielenia nowej koncesji na eksploatację złoża cały region straci szansę na dodatkowe dedykowane fundusze na transformację szeroko rozumianego przemysłu wydobywczego.

Z harmonogramem naborów Funduszy Europejskich dla Ślaskiego 2021-2027 można zapoznać się na stronie Urzędu Marszałkowskiego.