W czwartek 29.10.2020r. odbyła się Doroczna Konferencja Gmin Górniczych. Tegoroczna konferencja pt. „Transformacja regionów górniczych – największe wyzwanie” wpisała się w tematykę bardzo ważną i często poruszaną na szczeblach unijnych, państwowych, samorządowych oraz lokalnej społeczności. Formuła telekonferencji pozwoliła spotkać się i dyskutować otwarcie o nadchodzących nieuchronnie zmianach sektora górniczego. Przyszłość gmin górniczych jest istotnym tematem dla wielu środowisk. Poczynając od mieszkańców, organizacje pozarządowe, samorządy, przedsiębiorców, spółek i zakładów górniczych, poprzez instytucje państwowe, aż do szczebla europejskiego.
O Zielonym Ładzie, odchodzeniu od węgla i Funduszu Sprawiedliwej Transformacji mówił pan profesor Jerzy Buzek, Przewodniczący Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii Parlamentu Europejskiego.
– Należy zdać sobie sprawę, ze zmiany w przemyśle górniczym są nieuchronne. Pojawia się szansa, że Unia Europejska częściowo zapłaci za proces, który prędzej czy później i tak dotknąłby regiony górnicze w Polsce. Należy wykorzystać pojawiającą się szansę. Pieniądze pomocowe na proces transformacji mają być zapewnione do 2050 roku, czyli do momentu osiągnięcia planowanego celu zero emisyjności w Europie – mówił prof. Jerzy Buzek. Dodając, że transformacja w Polsce już się rozpoczęła 30 lat temu.
– Potrzeba kolejnych co najmniej 30 lat, aby myśleć o zakończeniu tego procesu. Nauczeni doświadczeniem lat poprzednich mamy świadomość, że proces ten należy dobrze zaplanować i jest to projekt długodystansowy – kontynuował.
Podczas konferencji Prezydent Anna Hetman, Przewodnicząca Zarządu Stowarzyszenia Gmin Górniczych w Polsce zaprezentowała opracowanie wykonane przez dr Ryszarda Marszowskiego pt. „Gminy i powiaty górnicze w Polsce w perspektywie sprawiedliwej transformacji”. Praca została wykonana na zlecenie Stowarzyszenia Gmin Górniczych w Polsce (SGGP). Obszarem badawczym dla autora były gminy górnicze zrzeszone w SGGP. Głównym celem zleconych badań było określenie czynników wpływających na rozwój społeczny i gospodarczy gmin górniczych. Efektem badań przeprowadzonych przez dr Marszowskiego są sformułowane rekomendacje i wnioski oraz scenariusze prognoz sytuacji społeczno-gospodarczej regionów górniczych w perspektywie sprawiedliwej transformacji. Niniejsze opracowanie ma stanowić pomoc i fundament pod Regionalne Plany Transformacji, których opracowanie jeszcze przed gminami górniczymi.
Mocno podkreślona została też jedność działania gmin górniczych w całym procesie nadchodzących zmian. Honorowy Prezes Regionalnej Izby Gospodarczej w Katowicach, Tadeusz Donocik, podkreślał wielokrotnie, że jedynie wspólne działanie może być siłą zachodzących zmian. Fundusze płynące z Parlamentu Europejskiego mogą jedynie przyspieszyć proces transformacji. Siłą napędową oprócz jedności gmin górniczych będzie również współpraca gmin z różnymi podmiotami gospodarczo-biznesowymi, graczami lokalnego rynku. Wyłania się w tej koncepcji projekt przygotowany przez Katowicką Specjalną Strefę Ekonomiczną (KSSE) wraz z gminą Suszec, Spółką Restrukturyzacji Kopalń (SRK) oraz Jastrzębską Spółką Węglową (JSW) na terenach zamkniętej już KWK Krupiński. Wiceprezes KSSE, Andrzej Zabiegliński, przybliżył uczestnikom założenia tego projektu. Kluczowym jest tu połączenia działań wszystkich podmiotów związanych z daną nieruchomością gruntową. Projekt zagospodarowania terenów po KWK Krupiński jest na bardzo początkowym etapie, choć gro pracy zostało już wykonane i wciąż jest wykonywane, aktualnie przez gminę Suszec. Będziemy z zainteresowaniem przyglądać się temu projektowi, może to być dobry schemat jak efektywnie przekształcić zdegradowane tereny pogórnicze.
Bardzo cenne w tym projekcie jest aspekt współpracy ze strony SRK. O małym dotychczas zainteresowaniu działania ze strony SRK wspominał Janusz Koper, Zastępca Prezydenta Miasta Rybnika. Niepokojąca jest też czasem szybkość chęci sprzedaży kluczowej części gruntu pokopalnianego inwestorowi, gdy dana działka odcina możliwość zagospodarowania dużo większego terenu mniej atrakcyjnego dla inwestora. Dochodzi do blokowania dalszych możliwości zagospodarowania nieruchomości. Lepsza współpraca pomiędzy zainteresowanym podmiotami pozwoliłaby lepiej przygotować i zagospodarować daną nieruchomość gruntową. Dużą obawą poruszoną przez Wiceprezydenta jest również program restrukturyzacji kopalń do 2049 roku. Rządowy plan wygaszenia górnictwa wydaje się nieprzemyślany i mało realny do zrealizowania. Obawy te popiera Prezydent Bytomia, Mariusz Wołosz. Zdaniem Prezydenta proces wygaszania kopalń nastąpi dużo szybciej niż planowany 2050 rok. Nie ma sensu utrzymywanie kopalń bez pokładów węgla, a te mogą się skończyć dużo szybciej niż założyli rządzący. Przełoży się to na konieczność szybszego przygotowania planu transformacji w Bytomiu. Plan odejścia od węgla przygotowany przez Polski Rząd jest w tej sytuacji mało wiarygodnym dokumentem – mówi Pan Prezydent. Trudno argumenty te rozpatrywać, gdy w naszych spotkaniach brakuje przedstawicieli Rządu – zauważył Wójt Gminy Pawłowice, Franciszek Dziendziel. Należałoby odpowiedzieć jak politycy mogą nam w tym temacie pomóc, oraz jak polskie prawo może nam pomóc?
Podsumowując spotkanie można zdecydowanie stwierdzić, że istnieje duża potrzeba częstszych spotkań w podobnej formule i tematyce. Transformacja, jest szalenie ważnym tematem, którego nie da się ominąć i warto się dobrze do tego procesu przygotować. Zgadzają się z tym zarówno przedstawiciele samorządów, jak i podmiotów gospodarczo-biznesowych oraz spółek skarbu państwa. Zaproponowano spotkanie z udziałem ekspertów celem przygotowania projektów strategicznych dla obszarów górniczych.
Transformacja górnictwa jest wielkim wyzwaniem naszych czasów. Najważniejszym aspektem jest podjęcie publicznej debaty, przełamanie obaw lokalnych społeczności, sprawienie, aby proces ten był czytelnym procesem pokazującym zarówno szanse jak i zagrożenia – dodała kończąc konferencję Przewodnicząca SGGP, Anna Hetman.