6 października 2022 r. w Jastrzębiu-Zdroju odbyła się Doroczna Konferencja Gmin Górniczych. Tegoroczna Konferencja była częścią organizowanych przez Miasto Jastrzębie-Zdrój i firmę Blueform II Subregionalnych Targów Biznesu Startupovo. W trakcie całego wydarzenia poruszane były tematy szeroko rozumianej transformacji, potrzeby zmiany modelu energetycznego oraz dywersyfikacji gospodarczej gmin górniczych.
Wśród zaproszonych gości byli przedstawiciele Dolnego Śląska, Wielkopolski, Śląska, Małopolski oraz Lubelszczyzny. Tak szeroka reprezentacja gmin górniczych pozwoliła na obszerną dyskusję opartą na przykładach z różnych regionów kraju.
Przedstawiciele Wielkopolski w osobach Prezydenta Miasta Konina, p. Piotra Korytkowskiego oraz Prezesa Agencji Rozwoju Regionalnego w Koninie, jak również Pełnomocnika Zarządu Województwa Wielkopolskiego ds. Restrukturyzacji Wielkopolski Wschodniej, p. Macieja Sytka zaprezentowali nam wizję rozwoju Wielkopolski Wschodniej. Przygotowany w partnerstwie wszystkich interesariuszy plan odejścia od górnictwa odkrywkowego wydaje się idealnym schematem działania. Wyznaczanie sobie kolejnych etapów realizacji zadań, poprzedzone wnikliwą analizą zagadnienia oraz wsparte rzeczywistym dialogiem społecznym gwarantuje finalny sukces. Rejon Konina zdominowany przez zespół trzech elektrowni cieplnych opalanych węglem brunatnym ZE PAK S.A., obarczony jest podobnymi zagrożeniami, które zdiagnozowane zostały w innych regionach węglowych. Niestety opracowany model trudno przeskalować na Śląsk, gdzie mamy duże zagęszczenie zakładów górniczych oraz sam układ urbanistyczny całej aglomeracji górnośląskiej, nie wspominając o bardzo zróżnicowanej rzeźbie terenu, co sprawie że problemu mnożą się kilkukrotnie.
Uczestnicy Konferencji mieli również okazję posłuchać, Pani Prezydent Anny Hetman, która mówiła jak do transformacji przygotowuje się Miasto Jastrzębie-Zdrój, gdzie działająca Jastrzębska Spółka Węglowa S.A., na dzień dzisiejszy nie ma wskazanego terminu zamknięcia działających kopalń. Miasto chce do rozwoju wykorzystać swoją uzdrowiskową historię oraz przygraniczną lokalizację. Ze względu na mocno zdegradowane tereny trudno jest pozyskać inwestorów, choć i te kroki miasto stara się czynić.
W niedaleko usytuowanej Gminie Suszec opracowany został cały plan przekształcenia terenów po KWK Krupiński. Wójt Gminy Suszec, p. Marian Pawlas przedstawił obecną sytuację projektu realizowanego na terenie zamkniętej kopalni. Projekt “Nowa energia. Suszec.” został przygotowany w partnerstwie Gminy Suszec, Spółki Restrukturyzacji Kopalń S.A. (organu przejmującego majątek zamykanego przedsiębiorstwa górniczego), Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A. (spółki prowadzącej wydobycie na KWK Krupiński) oraz Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej S.A. (partnera biznesowego). Została już opracowana koncepcja zagospodarowania terenu. Plan jest nowoczesny, innowacyjny, czas pokaże czy stanie się rzeczywistością.
Inny obraz Sprawiedliwej transformacji na Lubelszczyźnie, którą wykreślono z możliwości uzyskania wsparcia finansowego z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, przybliżył Wójt Gminy Puchaczów, p. Adam Grzesiu. Powiat Łęczyński, gdzie wydobycie prowadzi Lubelski Węgiel “Bogdanka” S.A., ma zupełnie inną specyfikę niż Śląsk. Rejon ten jest zdominowany przez tereny rolnicze, a zauważalny napływ mieszkańców obserwowany jest od momentu rozwoju górnictwa. Jednak już dzisiaj określono datę zakończenia wydobycia w tym zakładzie. Jest to jasny sygnał dla włodarzy tych gmin, że już dzisiaj trzeba myśleć jak przygotować się na to co będzie za 20-30 lat. Wychodząc naprzeciw kryzysowi energetycznemu łęczyńskie gminy oraz inne podmioty podpisały 7 czerwca 2022r. w Lublinie list intencyjny w sprawie powstania Łęczyńskiego Klastra Energetycznego. W skład klastra weszło 9 podmiotów: Spółka Lubelski Węgiel „Bogdanka S. A., Spółka Łęczyńska Energetyka Sp. z o. o., Politechnika Lubelska, Starostwo Powiatowe w Łęcznej, Miasto Łęczna, Gmina Cyców, Gmina Ludwin, Gmina Milejów, Gmina Puchaczów. Inicjatorami pomysłu były samorządy gminne, natomiast spółka Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A. wzięła na siebie przygotowanie techniczne w postaci opracowania niezbędnej dokumentacji m.in. umów i strategii dotyczącej klastra. Obecnie trwają prace nad przygotowaniem: porozumienia o współpracy na rzecz utworzenia Łęczyńskiego Klastra Energii, regulaminu Łęczyńskiego Klastra Energii, umowy o świadczenie usług zarządzania klastrem energii. Jest to pierwsze tego typu działanie podjęte przez lubelskie gminy górnicze.
W województwie śląskim, gdzie górnictwo jest obecne od setek lat, Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego podejmuje wiele działań w obszarze transformacji. Kolejnym z nich jest rozpoczęty w czerwcu br. projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej pt. Regionalne Obserwatorium Procesu Transformacji (ROPT). Realizacja projektu ma przyczynić się do: rozpowszechnienia wiedzy o założeniach transformacji społeczno-gospodarczej regionu, usprawnienia zarządzania procesami transformacji, upowszechnienia dobrych praktyk, skutecznych narzędzi transformacyjnych oraz innowacyjnych technologii wspierających proces dywersyfikacji w kierunku zielonej gospodarki oraz promocji reorientacji zawodowej na potrzeby regionalnych inteligentnych specjalizacji. O założeniach projektu opowiedział p. dr Ryszard Marszowski z Głównego Instytutu Górnictwa, który w tym projekcie prowadził moduł badawczy.
Konferencja zakończyła się merytoryczną dyskusją w kontekście poruszanych tematów.
